Μεγάλη ανησυχία και κοινή ερώτηση της εποχής ο εμβολιασμός στα βρέφη. Τελικά είναι ή όχι απαραίτητος και πότε; Η συνεργάτιδα παιδίατρος του all4baby Κωσταντίνα Κατόπη δίνει τις δικές τις απαντήσεις και συμβουλεύει κάθε νέα μητέρα.
Πόσο σημαντικά είναι τα εμβόλια στα βρέφη;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), καμία άλλη παρέμβαση στη δημόσια υγεία – εκτός από την παροχή καθαρού πόσιμου νερού – δεν έχει σώσει τόσες ζωές, όσες τα εμβόλια. Εκτιμάται πως περίπου 3 εκατομμύρια θάνατοι προλαμβάνονται παγκοσμίως μέσω του εμβολιασμού και 750.000 παιδιά σώζονται από αναπηρία, κάθε χρόνο. Με τον μαζικό εμβολιασμό δημιουργείται φραγμός στην εμφάνιση και εξάπλωση επιδημιών. Είναι λοιπόν δικαίωμα του κάθε παιδιού να προστατευτεί από τις μολυσματικές ασθένειες.
Οι εμβολιασμοί στη χώρα μας γίνονται σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών-Εφήβων-Ενηλίκων, όπως αυτό διαμορφώνεται από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.
Τι είναι τα εμβόλια στα βρέφη;
Το εμβόλιο είναι ένα βιολογικό προϊόν, που προσφέρει ανοσία στον οργανισμό απέναντι σε κάποιο παθογόνο μικροοργανισμό. Το εμβόλιο συνήθως περιέχει έναν εξασθενημένο/αδρανοποιημένο μικροοργανισμό ή τμήμα του (αντιγόνο) που προκαλεί την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού μας. Έτσι, το αντιγόνο αναγνωρίζεται ως ξένος εισβολέας και καταστρέφεται. Επιπλέον, τα εμβόλια περιλαμβάνουν μικρές ποσότητες και κάποιων άλλων συστατικών, που είναι απαραίτητα για την παρασκεύη τους ή διασφαλίζουν ότι το εμβόλιο που θα φτάσει στον καταναλωτή είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Με την παραγωγή αντισωμάτων έναντι του συγκεκριμένου αντιγόνου, ο οργανισμός το «θυμάται» ώστε, σε περίπτωση μόλυνσης από το μικροοργανισμό αυτό στο μέλλον, να είναι πιο εύκολη η καταστροφή του. Έτσι επιτυγχάνεται η ανοσία μέσω του εμβολιασμού. Στην προσπάθεια να γίνονται όσο το δυνατόν λιγότερα τσιμπήματα στα παιδιά, προτιμάμε σήμερα τα συνδυασμένα εμβόλια, που περιλαμβάνουν σε μία σύριγγα πολλά αντιγόνα και έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα με τα μεμονωμένα.
Μπορεί κάποιο παιδί ή βρέφος να νοσήσει από κάτι που έχει κάνει εμβόλιο;
Ένα παιδί που δεν έχει πλήρως εμβολιαστεί για μια συγκεκριμένη νόσο (δεν έχει λάβει τον απαραίτητο αριθμό δόσεων του εμβολίου) έχει πιθανότητα να νοσήσει. Ο αριθμός των δόσεων και η ηλικία τακτικού εμβολιασμού προέκυψαν μετά από κλινικές μελέτες και βασίζονται σε επιδημιολογικά δεδομένα ώστε η ανοσία που θα έχει κάθε εμβολιασμένο παιδί να είναι πραγματική και να διαρκεί στο χρόνο.
Πότε αρχίζουν τα εμβόλια στα βρέφη;
Ο βασικός εμβολιασμός αρχίζει στη βρεφική ηλικία (συνήθως από την ηλικία των 2 μηνών, οπότε και μειώνονται τα επίπεδα των αντισωμάτων που απέκτησε το βρέφος από τη μητέρα του κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής) και συμπληρώνεται από αναμνηστικές δόσεις, με σκοπό τη διατήρηση της άμυνας, δηλαδή του τίτλου των αντισωμάτων που έχουν παραχθεί. Ως εκ τούτου, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μην ξεχνούν να κάνουν στα παιδιά τις αναμνηστικές δόσεις, σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου, αλλά και να έχουν ενημερωμένο και πάντα διαθέσιμο το βιβλιάριο των εμβολιασμών του παιδιού τους.
Ποιες οι πιθανές παρενέργειες από τα εμβόλια στα βρέφη;
Όλα τα κυκλοφορούντα με άδεια του Ε.Ο.Φ. εμβόλια, είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Ο στόχος της εξέλιξης των εμβολίων είναι να καταφέρουν το μεγαλύτερο βαθμό προστασίας με τις λιγότερες παρενέργειες.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων είναι συνήθως ήπιες και παροδικές. Τοπικά στο σημείο της ένεσης, μπορεί να παρουσιαστεί πόνος, ερυθρότητα (κοκκίνισμα) και οίδημα (πρήξιμο).
Συστηματικά, μπορεί να εκδηλωθεί πυρετός, ναυτία, κακουχία, εξάνθημα, ανορεξία, αλλεργία. Οι σοβαρές αντιδράσεις είναι πολύ σπάνιες, με σημαντικότερη την αλλεργική αντίδραση, που παρουσιάζεται αμέσως μετά τον εμβολιασμό (συνήθως στα πρώτα 15΄) και αποτελούν λόγο άμεσης εξέτασης του παιδιού από παιδίατρο με σκοπό την έγκαιρη αντιμετώπισή τους.
Σε περίπτωση τοπικού ερεθισμού στο σημείο της ένεσης συστήνεται οι γονείς να εφαρμόζουν στην περιοχή κομπρέσες με αλουμινόνερο για 10-15 λεπτά, 4 φορές την ημέρα, καθώς και κρύα επιθέματα που ανακουφίζουν. Επίσης, αν μοιάζει το παιδί να πονά ή έχει έντονη ανησυχία μπορεί να χορηγηθεί παυσίπονο και αν παρουσιάσει πυρετό μπορεί να δοθεί αντιπυρετικό και αρκετά υγρά, για να αποφευχθεί πιθανή αφυδάτωση του παιδιού.
Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν ή επιμένουν, κρίνεται αναγκαία η επικοινωνία με τον παιδίατρο.
Πότε να καλέσετε τον παιδίατρο μετά από εμβολιασμό;
Ειδοποιείστε τον παιδίατρο όταν μετά από έναν εμβολιασμό το παιδί παρουσιάσει ένα από τα ακόλουθα συμπτώματα:
Συνεχές, γοερό κλάμα που διαρκεί περισσότερο από 3 ώρες.
Πυρετό υψηλό, πάνω από 39,5 ο C.
Ανορεξία για 4-5 ημέρες.
Γενικευμένη αλλεργική αντίδραση (εξάνθημα στο σώμα, ξαφνικό βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή, υπνηλία, εμέτους).
Σπασμούς.
Το βρέφος κοιμάται πολλές ώρες και δεν αφυπνίζεται εύκολα.
Το βρέφος έχει υποτονία (είναι χλωμό, νωθρό, πλαδαρό, με ελαττωμένη μυϊκή δύναμη)
Πώς γίνεται η συντήρηση και πώς η μεταφορά των εμβολίων από το σπίτι στο ιατρείο ;
Τα εμβόλια φυλάσσονται στο ψυγείο (+2ο με +8ο C) όχι στην κατάψυξη, στην αρχική τους συσκευασία (όχι στο φως) και μακριά από τα παιδιά. Η φύλαξη πρέπει να γίνεται στο εσωτερικό του ψυγείου και όχι στην πόρτα του. Η μεταφορά των εμβολίων από το φαρμακείο στο σπίτι και από το σπίτι στο ιατρείο πρέπει να γίνεται σε ισοθερμική τσάντα με παγοκύστη. Είναι επίσης σημαντικό να ελέγχεται η ημερομηνία λήξης του εμβολίου.
Την ώρα που γίνεται εμβόλιο στα βρέφη
Οι γονείς καλό είναι να προετοιμάζουν τα παιδιά πριν την επίσκεψη στον παιδίατρο εξηγώντας τους πόσο χρήσιμα είναι για τον οργανισμό τους τα εμβόλια και ενθαρρύνοντάς τα. Καθώς η πλειοψηφία των εμβολίων χορηγούνται με ένεση, το παιδί οφείλει να γνωρίζει πως θα γίνει ένα μικρό τσίμπημα που μπορεί να πονέσει για λίγο, παρά να αιφνιδιάζεται την ώρα εκείνη, χωρίς προειδοποίηση.
Τη στιγμή του εμβολιασμού οι γονείς θα πρέπει να είναι ήρεμοι και κοντά στο παιδί. Είναι σημαντικό η μητέρα να κρατάει στην αγκαλιά της το βρέφος, μιλώντας του με γλυκιά και ήρεμη φωνή, τραγουδώντας του ή δείχνοντάς του ένα παιχνίδι. Επίσης, ο θηλασμός κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού βρέθηκε πως μειώνει τον πόνο που αισθάνεται το βρέφος.
Στο τέλος, η επιβράβευση του παιδιού από τους γονείς και τον ιατρό, όπως και μια ευχάριστη δραστηριότητα μετά την επίσκεψη στον παιδίατρο (μια βόλτα στην παιδική χαρά, για παράδειγμα) καθιστούν την ανάμνηση του εμβολιασμού λιγότερο επώδυνη.
Αναλυτικότερα για τα εμβόλια στα βρέφη τον πρώτο χρόνο της ζωής.
Τα εμβόλια που γίνονται τον πρώτο χρόνο ζωής είναι έναντι του τετάνου, της διφθερίτιδας, του κοκκύτη, της πολιομυελίτιδας, του αιμόφιλου της γρίπης τύπου b, της ηπατίτιδας Β, του πνευμονιόκοκκου και του ροταïού.
Προαιρετικά, από την ηλικία των 2 μηνών, υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου τύπου b καθώς και το αντιγριπικό εμβόλιο που δύναται να χορηγηθεί στα βρέφη από την ηλικία των 6 μηνών.
Το εξαπλό εμβόλιο:
Το εμβόλιο αυτό προστατεύει από έξι ασθένειες: τη διφθερίτιδα, τον τέτανο, τον κοκκύτη, την πολιομυελίτιδα, λοιμώξεις προκαλούμενες από τον αιμόφιλο της γρίπης τύπου b και την ηπατίτιδα Β. Χορηγείται ενδομυικά.
Το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο:
Προστατεύει από τους πιο συχνούς τύπους πνευμονιοκόκκων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για το 85% περίπου των σοβαρών λοιμώξεων (όπως μικροβιακή πνευμονία, οξεία μέση ωτίτιδα, μικροβιακή μηνιγγίτιδα, οστεομυελίτιδα, ιγμορίτιδα, μικροβιαιμία κ.ά.). Χορηγείται ενδομυϊκά.
Το εμβόλιο κατά του ροταιού:
Ο ροταιός αποτελεί παγκοσμίως το συχνότερο αίτιο σοβαρής μορφής γαστρεντερίτιδας. Η πλειονότητα των περιστατικών εμφανίζεται τους μήνες Νοέμβριο έως Μάιο και αφορά κυρίως σε παιδιά ηλικίας 6 έως 24 μηνών. Είναι πόσιμο εμβόλιο και μπορεί να χορηγηθεί μαζί με τα άλλα εμβόλια της βρεφικής περιόδου.
Το εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου τύπου b:
Ο μηνιγγιτιδόκοκκος μπορεί να προκαλέσει μηνιγγίτιδα ή / και σηψαιμία (βαριά μόλυνση όλου του ανθρωπίνου σώματος). Η εξέλιξη της αρρώστιας είναι πολύ γρήγορη με αποτέλεσμα 10% από τους ασθενείς να πεθαίνουν μέσα στις πρώτες 24 – 48 ώρες από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων παρά την έγκαιρη διάγνωση και εντατική θεραπεία. Επιπλέον, 20% των ατόμων που επιβιώνουν εμφανίζουν σοβαρές μόνιμες αναπηρίες, όπως εγκεφαλική βλάβη, επιληψία, απώλεια της ακοής, ακρωτηριασμοί και μαθησιακές δυσκολίες.
Όλες οι ηλικίες μπορεί να προσβληθούν, αλλά πιο ευάλωτα είναι τα βρέφη, τα νήπια, οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες.
Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά και δύναται να συγχορηγηθεί με άλλα εμβόλια στα βρέφη. Το σχήμα των δόσεων διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού κατά την έναρξη του εμβολιασμού.
Το αντιγριπικό εμβόλιο:
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός ξεκινάει στη χώρα μας το φθινόπωρο κάθε έτους. Το εμβόλιο χορηγείται σε παιδιά άνω των 6 μηνών, που έχουν χρόνια προβλήματα υγείας.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως η αξία των προληπτικών εμβολιασμών είναι αδιαμφισβήτητη και είναι χρέος της κοινωνίας, των ιατρών και των γονέων να διασφαλίσουν το δικαίωμα των παιδιών στους εμβολιασμούς. Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών ανανεώνεται συχνά και η καλή συνεργασία γονέων και παιδιάτρου είναι απαραίτητη ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών, με τη λιγότερη ταλαιπωρία για το παιδί και τους γονείς.
Κωνσταντίνα Κατόπη
Παιδίατρος
Στο all4baby βρισκόμαστε δίπλα σε κάθε μητέρα που αναζητά την δική της λύση για τον τοκετό, τον θηλασμό και την βρεφική φροντίδα. Παρακαλουθήστε μαθήματα φροντίδας μωρού στην εγκυμοσύνη και γίνεται expert στην φροντίδα του δικού σας μωρού. Στα σεμινάρια για γονείς με βρέφη θα μπορέστε να λύσετε επίσης απορίες από ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σας απασχολούν σχετικά με την ανάπτυξη και βρεφική φροντίδα. Επικοινωνήστε μαζί μας!
