Τι είναι το άγχος το αποχωρισμού και πότε το βιώνει ένα παιδί?
Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα αναπτυξιακό στάδιο που το βιώνει ένα βρέφος-παιδί όταν αποχωρίζεται τον βασικό φροντιστή του (συνήθως την μητέρα). Το άγχος αποχωρισμού ξεκινάει στους 8-10 μήνες και συνήθως τελειώνει στα 2 έτη.
Είναι φυσιολογικό το άγχος του αποχωρισμού και με ποιες αντιδράσεις εκδηλώνεται;
Είναι απόλυτα υγιές για αυτές τις ηλικίες και τους βοηθάει στην συναισθηματική τους ανάπτυξη. Τα μωρά είναι ” προγραμματισμένα” για να μεγαλώνουν συνδεδεμένα με συναισθηματικό δεσμό με τους γονείς τους ή με τους φροντιστές τους. Ο συναισθηματικός δεσμός αυτός είναι η βάση ασφαλείας τους.
Από την έναρξη αυτής τη περιόδου διακρίνουμε δύο μορφές άγχους
- στο άγχος που βιώνει όταν αποχωρίζεται τον βασικό φροντιστή
- στο άγχος που βιώνει όταν έρχεται σε επαφή με άγνωστα πρόσωπα
Παρατηρείται ότι από την γέννηση έως και τους 6-8 μήνες περίπου τα βρέφη δεν εκδηλώνουν σημάδια ανησυχίας όταν αποχωρίζονται τους φροντιστές τους. Στους 6-12 μήνες δείχνουν πιο έντονα την ανάγκη να τα φροντίζουν οι γονείς τους και θέλουν κυρίως να είναι αγκαλιά στο βασικό φροντιστή τους και δείχνουν μεγάλη δυσφορία όταν τον αποχωρίζονται. Σε αυτές τις ηλικίες τα βρέφη δεν κατανοούν την μονιμότητα των αντικειμένων και το ότι η μαμά ή ο μπαμπάς θα επιστρέψει. Αυτή είναι μια δεξιότητα που την κατακτούν σταδιακά μέχρι τα 2 έτη παρόλαυτα επειδή δεν μπορούν να κρατήσουν την νοητική εικόνα των γονιών τους αυτή η περίοδος είναι και η πιο δύσκολη στον αποχωρισμό. Τέλος στην ηλικία 3- 5 έτη αναμένεται το άγχος αποχωρισμού να υποχωρεί και να είναι πιο υποφερτό. Σε αυτή την ηλικία είναι πιο εύκολο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους αν έχουν αναπτύξει έναν ασφαλή δεσμό με τον φροντιστή τους.
Πώς μπορείτε να το διαχειριστείτε καλύτερα;
Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε ως γονείς είναι να δίνουμε την αμέριστη προσοχή μας σε αυτές τις ηλικίες και να προσπαθούμε να αποκωδικοποιούμε τα μηνύματα που εκπέμπει το παιδί μας διαμέσου των αντιδράσεών του και να ανταποκρινόμαστε άμεσα και με ευαισθησία. Κατανοώντας ότι το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο τόσο πιο εύκολα θα αντιμετωπίζουμε και θα τα βοηθάμε στα έντονα συναισθήματα που βιώνουν.
Πρακτικοί τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν πριν τον αποχωρισμό:
- Να ενημερώνεται πάντα πριν φύγετε και ποτέ να μην φεύγετε στα κρυφά.
- Ανάλογα την ηλικία να ενημερώνεται πολύ νωρίτερα για τον αποχωρισμό για να μπορούν να αντιδράσουν σε αυτό και να έχετε κ εσείς τον χρόνο να το διαχειριστείτε
- Να αφιερώνετε χρόνο ουσιαστικό πριν την αποχώρησή σας
- Να επικεντρώνεστε στη στιγμή που θα επιστρέψετε και στο τι δραστηριότητα θα κάνετε μαζί
- Αποδεχτείτε το συναίσθημα τους, είναι φυσιολογικό να θέλουν να κλάψουν όταν φεύγετε ή όταν επιστρέψετε γιατί έχουν την ανάγκη να βγάλουν την έντασή τους
- Βρείτε ένα αντικείμενο ή μια φωτογραφία που θα μπορεί να έχει το παιδί μαζί του και κάθε φορά που του λείπετε να σας θυμίζει αυτό.
Το άγχος αποχωρισμού είναι μια περίοδος δύσκολη και για τους γονείς και για το παιδί ,είναι όμως ένα αναπτυξιακό στάδιο και ένα σημάδι ότι είναι σε ετοιμότητα και σε άμεση ανάγκη να συνδέονται και να νιώθουν ασφαλείς με τους βασικούς φροντιστές τους. Κάποιοι αποχωρισμοί είναι αναπόφευκτοι αλλά μπορούμε να τα βοηθήσουμε αποχαιρετώντας τα και φροντίζοντας το συναισθηματικό μας δεσμό καθημερινά.
Ελένη Κοντογιάννη
Πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια γονέων από την Attachment parenting International
