Έχουν περάσει περίπου τριάντα χρόνια από τη στιγμή που γεννήθηκε στην Αγγλία το πρώτο παιδί με τη μέθοδο της εξωσωματικής Γονιμοποίησης.
Το άρθρο αυτό έχει σαν σκοπό του να απαντήσει στα πολλά ερωτήματα των αναγνωστών και αναγνωστριών για την εξέλιξη της μεθόδου και τις νέες δυνατότητες.
Όταν μιλάμε για υπογονιμότητα εννοούμε την αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης από ένα ζευγάρι που έχει ελεύθερες σχέσεις για χρονικό διάστημα περίπου ενός έτους.
Υπολογίζεται παγκοσμίως πως ένα στα έξι ζευγάρια παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα υπογονιμότητας.
Ο έλεγχος των συντρόφων περιλαμβάνει τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και από τους δυο και τον κλινικό έλεγχο.
Από την πλευρά του συντρόφου θα πρέπει να γίνει ένα σπερμοδιάγραμμα σε ειδικό κέντρο με μεγάλη εμπειρία.
Από την πλευρά της συντρόφου πρέπει να γίνουν ειδικές ορμονολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων ενδοκολπικό, και μια ειδική εξέταση για τον έλεγχο των σαλπίγγων που ονομάζεται υστεροσαλπιγγογραφία.
Σε μερικές ειδικές περιπτώσεις θα πρέπει να προβούμε σε υστεροσκόπηση και λαπαροσκόπηση για την πλήρη διερεύνηση του προβλήματος.
Όταν χρησιμοποιούμε τον ορό ‘Εξωσωματική Γονιμοποίηση’ εννοούμε την επίτευξη γονιμοποίησης ενός η περισσοτέρων ωαρίων (αυγών) στο εργαστήριο , με τη βοήθεια ειδικών υψηλής τεχνολογίας ιατρικών τεχνικών.
Οι λόγοι που κυρίως καταφεύγουμε στις τεχνικές αυτές είναι όταν έχουμε προβλήματα με το σπερμοδιάγραμμα η διαταραχές στην λειτουργία των σαλπίγγων.
Τα στάδια κατά την διάρκεια της Εξωσωματικές Γονιμοποίησης είναι τα εξής:
Εξωσωματική γονιμοποίηση:μια νέα πραγματικότητα
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας θα χορηγηθούν φάρμακα που σκοπός τους είναι η λήψη περισσοτέρων ωαρίων από το ένα που συνήθως παράγει μία γυναίκα κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού κύκλου. Η παρακολούθηση του κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης γίνεται με την βοήθεια υπερηχογραφήματος το οποίο επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα συνήθως δύο η τριών ημερών. Με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος οι δόσεις εξατομικεύονται και ο κύκλος προσαρμόζεται στο συγκεκριμένο πρόβλημα κάθε ασθενή. Ο σκοπός μας είναι να επιτύχουμε τουλάχιστον τρία θυλάκια να ξεπεράσουν τα δεκαοχτώ χιλιοστά σε μέγεθος. Σε αυτή τη φάση θεωρούμε ότι και τα υπόλοιπα ωάρια έχουν ωριμάσει και είμαστε έτοιμοι να προβούμε στη διαδικασία της ωοληψίας Πολλές φορές κατά τη διάρκεια του κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης θα πρέπει να έχουμε και κάποιες αιματολογικές εξετάσεις ορισμένων ορμονών όπως είναι η οιστραδιόλη και προγεστερόνη. Η όλη διαδικασία γίνεται κάτω από την καθοδήγηση του ιατρικού προσωπικού. Ο γιατρός θα πρέπει να είναι σε συνεχή επαφή με συναδέλφους του στο εξωτερικό και λαμβάνει γνώση όλων των νέων δεδομένων που υπάρχουν στο χώρο της υπογονιμότητας.
ΩΟΛΗΨΙΑ
Κατά τη διάρκεια του υπερηχογραφήματος κάνουμε όπως αναφέραμε πριν μετρήσεις των θυλακίων. Όταν όλα είναι έτοιμα και έχουμε τουλάχιστον τρία θυλάκια μεγέθους δεκαοχτώ χιλιοστών τότε ο ασθενής θα πρέπει να προβεί στη λήψη μιας ένεσης Β- χορειακής γοναδοτροπίνης για την ωρίμανση των ωαρίων. Τριάντα έξι ώρες μετά την λήψη της συγκεκριμένης ένεσης και στο χειρουργείο κάτω από άσηπτες συνθήκες ο γυναικολόγος διακολπικά με μία ειδική συσκευή θα αναρροφήσει από τις ωοθήκες το ωοθυλακικό υγρό και κατά συνέπεια το ωάρια. Το υγρό αυτό στη συνέχεια δίνεται στον ειδικό εμβρυολόγο για την ανεύρεση των ωαρίων με τη βοήθεια ειδικού μικροσκοπίου. Η διαδικασία αυτή γίνεται κάτω από ελαφριάς μορφής αναισθησία την οποία φυσικά χορηγεί ειδικός αναισθησιολόγος. Συμβουλές για την διαδικασία της ωοληψίας θα δοθούν από τον ειδικό αναισθησιολόγο την προηγούμενη μέρα η και θα χορηγηθεί επίσης ειδικό ενημερωτικό φυλλάδιο. Η διαδικασία είναι τελείως ανώδυνη για τον ασθενή και η μέση διάρκεια της είναι δεκαπέντε λεπτά.
ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ
Μετά την διαδικασία της γονιμοποίησης τα ωάρια τοποθετούνται μέσα σε ειδικό καλλιεργητικό υλικό. Στη συνέχεια πραγματοποιείται η γονιμοποίηση χρησιμοποιώντας το σπέρμα του συζύγου που έχει ήδη επεξεργαστεί με ειδικές τεχνικές στο εργαστήριο. Η διαδικασία αυτή είναι πολύπλοκη και γίνεται κάτω από τη συνεχή επιτήρηση του ιατρικού και του εργαστηριακού προσωπικού. Το επόμενο πρωί ελέγχεται η γονιμοποίηση των ωαρίων και ο θεράπων γιατρός όπως και οι ασθενείς ενημερώνονται άμεσα. Η διαδικασία της γονιμοποίησης γίνεται με τα πιο σύγχρονα μέσα που διαθέτουν παγκοσμίως τα εργαστήρια Εμβρυολογίας. Οι έλεγχοι είναι συνεχείς διέπονται όλες οι διαδικασίες από τον ελληνικό νόμο που ισχύει για τα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης και η πιθανότητα λάθους δεν υφίσταται ουσιαστικά.
ΕΜΒΡΥΟΜΕΤΑΦΟΡΑ
Η εμπειρία στην διαδικασία αυτή είναι πολύ σημαντική τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Η διαδικασία της εμβρυομεταφοράς γίνεται δύο με τρεις ημέρες μετά την ωοληψία . Σε περιορισμένες περιπτώσεις γίνεται την Πέμπτη ημέρα μετά την ωοληψία. Τα έμβρυα τοποθετούνται στην ενδομητρική κοιλότητα με τη βοήθεια ενός ειδικού καθετήρα που περνά μέσα από τον τράχηλο της μήτρας. Ο αριθμός των εμβρύων που θα μεταφερθούν εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας και έχει βασιστεί στη νομοθεσία που ισχύει από την πρώτη Ιανουαρίου του 2005. Εάν υπάρχει μεγάλος αριθμός εμβρύων αυτά μπορούν να καταψυχθούν και να χρησιμοποιηθούν σε μία μελλοντική προσπάθεια.
Η εμβρυομεταφορά είναι μία ανώδυνη για τον ασθενή διαδικασία και γίνεται κάτω από συνεχή υπερηχογραφική κάλυψη.
Η ασθενής θα πρέπει να έχει γεμάτη την ουροδόχο κύστη για να βελτιώνεται η εικόνα κατά τη διάρκεια του υπερηχογραφήματος.
Η όλη διαδικασία κρατά κατά μέσο όρο δέκα λεπτά και γίνεται σε ειδικό χώρο του χειρουργείου.
ΤΕΣΤ- ΚΥΗΣΕΩΣ
Δώδεκα μέρες μετά την διαδικασία της εμβρυομεταφοράς μπορεί να γίνει το τεστ κυήσεως. Ο καλύτερος τρόπος να γίνει το τεστ κυήσεως είναι η λήψη αίματος για τον προσδιορισμό της χοριακής γοναδοτροπίνης. Στην περίπτωση που το τεστ είναι θετικό δύο βδομάδες αργότερα θα πρέπει να γίνει ο πρώτος υπερηχογραφικός έλεγχος κατά τον οποίο θα πρέπει να δούμε το σάκο ή τους σάκους με το έμβρυο μέσα στη μήτρα. Η προσοχή θα πρέπει να μην γίνεται το τεστ κυήσεως σε λιγότερο χρονικό διάστημα των δώδεκα ημερών. Αν το τεστ είναι αρνητικό ή φαρμακευτική αγωγή που έχει δοθεί στην ασθενή θα πρέπει να διακόπτεται. Είναι πολύ σημαντικό το ζευγάρι να συναντήσει τον γιατρό το συντομότερο δυνατόν προκειμένου να διερευνηθούν οι αιτίες αποτυχίας και να σχεδιασθεί ο επόμενος κύκλος θεραπείας πάνω στα νέα δεδομένα. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να κατανοήσουν ότι μία αποτυχία μπορεί να είναι ένα γεγονός αρνητικό αλλά από την άλλη πλευρά μας δίνει τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε την επόμενη θεραπεία με μεγαλύτερη ακρίβεια και να δούμε πως το σώμα της ασθενούς αντέδρασε στη θεραπεία μέχρι εκείνη τη στιγμή.Φυσικά καθόλη τη διάρκεια του κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης υπάρχει η δυνατότητα ψυχολογικής υποστήριξης από ομάδα ειδικών ψυχολόγων.
ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ- ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ- ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Πρόκληση Ωοθυλακιορρηξίας
Η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας ενδείκνυται σε γυναίκες που έχουν διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας. Οι γυναίκες αυτές συνήθως έχουν καθόλου η άτακτη περίοδο. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να διορθώσουμε την διαταραχή διορθώνοντας τον κύκλο με ειδικά φάρμακα δίνοντας τη δυνατότητα στις γυναίκες αυτές να κάνουν ωορρηξία. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται χορηγούνται είτε από το στόμα είτε με τη μορφή ενέσεων.
Η παρακολούθηση είναι στενή και βασίζεται στον υπερηχογραφικό και ορμονολογικό έλεγχο.
Ενδομήτριος σπερματέγχυση
Η τεχνική αυτή ενδείκνυται για γυναίκες που έχουν αποτύχει επανειλημμένα να συλλάβουν με τη διαδικασία της προκλήσεως ωοθυλακιορρηξίας. Επίσης ενδείκνυται σε γυναίκες με ανεξήγητη υπογονιμότητα ,υπογονιμότητα τραχηλικού παράγοντα και σε περιπτώσεις ποικίλων προβλημάτων του ανδρικού παράγοντα όπως είναι οι ήπιες διαταραχές του σπερμοδιαγράμματος. Η διαδικασία αυτή γίνεται με την χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων όπως στην προηγούμενη παράγραφο για τη δημιουργία ενός η δύο ωοθυλακίων. Η όλη διαδικασία καλύπτεται με υπερηχογραφήματα σε τακτά χρονικά διαστήματα για την παρακολούθηση της αύξησης των ωοθυλακίων. Η διαφορά από την προηγούμενη τεχνική είναι ότι δεν βασιζόμαστε στην επαφή αλλά στην περίπτωση αυτή ο σύζυγος δίνει σπέρμα στο εργαστήριο το οποίο αφού θα το επεξεργαστούμε με ειδικές τεχνικές τοποθετείται με ειδικό καθετήρα διατραχιλιάρικα μέσα στην μήτρα.
Εξωσωματική γονιμοποίηση-τεχνικές
Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι τεχνική που ενδείκνυται σε περίπτωση αποτυχίας των προηγούμενων θεραπειών η απευθείας σε γυναίκες με αποφραγμένες σάλπιγγες και σε περιπτώσεις σοβαρού ανδρικού παράγοντα δηλαδή σοβαρές διαταραχές του σπερμοδιαγράμματος. Η πιθανότητα επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ηλικία της γυναίκας. Επίσης άλλοι παράγοντες που παίζουν σημαντικότατο ο ρόλος στην επιτυχία της προσπάθειας είναι η δυνατότητα παραγωγής ωαρίων από τις ωοθήκες η ποιότητα του σπέρματος και η διάρκεια της υπογονιμότητας. Άλλοι παράγοντες που παίζουν μεγάλο ρόλο στην πιθανότητα επιτυχίας είναι η ύπαρξη προηγούμενης εγκυμοσύνης και η επίδραση τοξικών παραγόντων όπως είναι το αλκοόλ και το κάπνισμα.
Α -Κλασσική εξωσωματική γονιμοποίηση
Τα σπερματοζωάρια και τα ωάρια στην περίπτωση της κλασικής εξωσωματικής γονιμοποίησης τοποθετούνται μαζί σε ένα ειδικό καλλιεργητικό υγρό για να πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας μόνο ένα σπερματοζωάριο θα καταφέρει να εισχωρήσει μέσα στο ωάριο και θα ξεκινήσει η διαδικασία της γονιμοποίησης. Την επόμενη μέρα ο εμβρυολόγος θα πάει να δει τα αποτελέσματα της γονιμοποίησης και με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε τα ποσοστά γονιμοποίησης. συνήθως πάνω από το εβδομήντα τοις εκατό των ωαρίων θα γονιμοποιηθούν. Η ομάδα θα ενημερώσει το συντομότερο δυνατόν το ζευγάρι για πρώτα αποτελέσματα της γονιμοποίησης.
Β-Υποβοηθούμενη εκκόλαψη
Είναι η διαδικασία που μπορεί να γίνει μετά την κλασσική εξωσωματική γονιμοποίηση ή ακόμα και μετά την μικρογονιμοποίησης. Η διαδικασία αυτή γίνεται πριν την εμβρυομεταφορά. Στο εργαστήριο λεπταίνουμε το περίβλημα του εμβρύου για να διευκολύνουμε την εμφύτευση του. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπου έχει διαπιστωθεί από τον ειδικό εμβρυολόγο ότι το περίβλημα του εμβρύου είναι σκληρό η ακόμα και παχύ. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν τεχνική σε έμβρυα γυναικών μεγάλης ηλικίας ή μετά από επανειλημμένες αποτυχίες σε προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης .
Γ-Η καλλιέργεια βλαστοκύστης
Η βλαστοκύστη είναι το στάδιο που φτάνει το έμβρυο πέντε με έξι μέρες μετά την ωοληψια . Μετά από κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση τα έμβρυα συνήθως μεταφέρονται στην ενδομήτρια κοιλότητα δύο με τρεις μέρες μετά την ωοληψία. Έμβρυο μεταφορά στο στάδιο της βλαστοκύστης δηλαδή πέντε με έξι μέρες μετά την ωοληψία έχει ως πλεονέκτημα την επιλογή καλύτερης ποιότητας εμβρύων. Ένα όμως πολύ μεγάλο μειονέκτημα της τεχνικής αυτής είναι ότι πολύ λίγα έμβρυα επιβιώνουν το διάστημα αυτό ώστε να φτάσουν στο στάδιο βλαστοκύστης.
Δ-Κρυοσυντήρηση εμβρύων και ορχικού ιστού
Η κρυοσυντήρηση γίνεται σε ειδικούς χώρους που περιέχουν υγρό άζωτο σε θερμοκρασία -196 βαθμών Κελσίου. Στην περίπτωση που ο αριθμός των εμβρύων είναι μεγάλος υπάρχει δυνατότητα κρυοσυντήρησης και εμβρυομεταφοράς μετά από κάποιους μήνες ή χρόνια .Επίσης σήμερα υπάρχει δυνατότητα κρυοσυντήρησης όχι μόνο σπέρματος αλλά και ορχικού ιστού. Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι σε πιλοτικό στάδιο βρίσκεται η διαδικασία κρυοσυντήρησης ωοθηκικού ιστού και ωαρίων. Τώρα τελευταία μία καινούργια τεχνική μας δινει τη δυνατότητα να μπορούμε να καταψύξουμε ωάρια με πολύ μεγάλη επιτυχία επιβίωσης.
Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση
Εννοούμε χρησιμοποιώντας τον όρο αυτόν τη διαδικασία εντοπισμού γενετικών ασθενειών στο γενετικό υλικό των εμβρύων και στη συνέχεια επιλογή για εμβρυομεταφορά των υγιών και μόνο εμβρύων που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Στη χώρα μας αυτή τη στιγμή μπορεί να προσφερθεί διάγνωση για την κυστική ίνωση και για την β-μεσογειακή αναιμία. Για να εξαλειφθεί ο κίνδυνος σε ορισμένα ζευγάρια που κινδυνεύουν να μεταδώσουν γενετικά κληρονομικά νοσήματα έγινε η ανάπτυξη της παραπάνω τεχνικής. Επίσης η συγκεκριμένη τεχνική μπορεί να φανεί χρήσιμη στην περίπτωση πολλαπλών αποτυχημένων προσπαθειών λόγω κάποιας χρωμοσωμικής ανωμαλίας. Για πρώτη φορά η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια στο Λονδίνο και ο λόγος που έγινε η χρήση της ήταν η βιοψία προκειμένου να πιστοποιηθεί το φύλο του εμβρύου για την μη μετάδοση φυλοσύνδετου νοσήματος. Η ομάδα μας συνεργαζόμενη με την μονάδα εξωσωματικής γονιμοποίησης του Μαιευτηρίου Μητέρα έχει την ευτυχία να συνεργάζεται με το τμήμα Παιδιατρικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία όπου προσφέρει ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα για την κυστική ίνωση και για την β-μεσογειακή αναιμία. Ήδη από το 1998 γεννήθηκε στην Ελλάδα το πρώτο παιδί που σε εμβρυϊκό στάδιο υποβλήθηκε σε έλεγχο για την β- μεσογειακή αναιμία.
Συμβουλευτική υποστήριξη
Τα ζευγάρια που βρίσκονται στη διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι πολύ βαριά φορτισμένα συναισθηματικά. Η στρεσογόνος αυτή διαδικασία μας έκανε να φροντίσουμε να έχουμε τη δυνατότητα της συμβουλευτικής ως προς τα ζευγάρια αυτά. Εξειδικευμένοι ψυχολόγοι μπορούν να έρθουν σε επαφή με το ζευγάρι και να δημιουργήσουν μία σχέση εμπιστοσύνης η οποία βασίζεται στο σεβασμό της ατομικότητας των προσωπικών αποφάσεων τηρώντας το απόρρητο του προσωπικού ιστορικού. Είναι γνωστό ότι η πίεση από το οικογενειακό περιβάλλον προκαλεί άγχος. Ποικίλα συναισθήματα που μπορούν να υπάρξουν κατά τη διάρκεια της υπογονιμότητας όπως αίσθημα αδικίας, θλίψης κλπ. Η συμβουλευτική υποστήριξη μέσω της εκφόρτισης των έντονων συναισθημάτων μπορεί να ανακουφίσει τον Ψυχικό κόσμο και να βελτιώσει κατά πολύ και το αποτέλεσμα της θεραπείας. Η συνάντηση θα πρεπει γίνεται σε ασφαλές περιβάλλον. Οι συναντήσεις μπορούν να γίνουν μία ή περισσότερες φορές τη βδομάδα, επίσης θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας για ζευγάρια που μένουν μακριά από το λεκανοπέδιο. Η συμβουλευτική είναι μία πράξη που στοχεύει στην αύξηση της ψυχικής δύναμης κατά τη διάρκεια του προγράμματος θεραπείας. Πιστεύουμε ότι είναι ακρογωνιαίος λίθος στην επιτυχία των προγραμμάτων μας.
