Η επιλογή δημόσιας ή ιδιωτικής τράπεζας αποτελεί μια δύσκολη απόφαση που βαραίνει τους γονείς οι οποίοι φυσιολογικά προσπαθούν να εξασφαλίσουν τις καλύτερες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, υγεία και ευημερία του παιδιού τους. Οι ίδιοι οι γονείς κατακλύζονται συνεχώς από πληροφορίες προερχόμενες από διάφορες πηγές και η ύπαρξη πολλαπλών επιλογών δεν διευκολύνει την απόφαση, αντιθέτως δημιουργεί περισσότερα διλήμματα και προωθεί το αίσθημα της ανασφάλειας.
Θεωρητικά, μια αυτόλογη μεταμόσχευση μέσω της οποίας το προσβεβλημένο από ασθένεια παιδί θα λάβει από την ιδιωτική τράπεζα που φυλάσσεται, το άμεσα διαθέσιμο μόσχευμα από τα δικά του υγιή βλαστικά κύτταρα χωρίς την ανάγκη ανοσοκατασταλτικής αγωγής (καθόσον δεν υπάρχει ανοσολογική αντίδραση κατά του αυτόλογου μοσχεύματος), είναι μια ιδανική κατάσταση η οποία δεν αντικατοπτρίζει όμως και την πραγματικότητα στην καθημερινή κλινική πρακτική.
Οι περισσότερες παθήσεις που μπορούν να βοηθηθούν από τη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος αφορούν αιματολογικές ασθένειες, γενετικές και μεταβολικές παθήσεις, για τις οποίες η συνήθης πρακτική είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Σε παθήσεις που ενδείκνυται η αλλογενής μεταμόσχευση, μπορεί κάποιος να αναλογιστεί ότι για να επιτευχθεί θεραπεία πρέπει είτε να επιδιορθωθεί η βλάβη στα κύτταρα –πράγμα αδύνατο στην παρούσα φάση- είτε τα ‘προσβεβλημένα’/νοσούντα κύτταρα να καταστραφούν και να αντικατασταθούν με υγιή κύτταρα που δεν θα είναι επιρρεπή στην αντίστοιχη ασθένεια ή δεν θα φέρουν την κληρονομική προδιάθεση της νόσου.
Είναι ευκολονόητο λοιπόν ότι, για παράδειγμα, για έναν ασθενή με λευχαιμία η επιθυμητή προσέγγιση είναι να λάβει υγιή αιμοποιητικά κύτταρα με ‘αντιλευχαιμική’ δράση καθόσον τα δικά του βλαστικά κύτταρα στερούνται αυτής της ιδιότητας με το ιστορικό του ασθενούς να μας έχει ήδη καταδείξει ότι είναι επιρρεπή στη νόσο, οπότε και τα βλαστικά του κύτταρα πάσχουν δυνητικά. Μια τέτοια προσέγγιση λοιπόν επιτυγχάνεται μόνο με αλλογενή μεταμόσχευση από έναν υγιή δότη, ο οποίος αναζητείται είτε στο οικογενειακό περιβάλλον, είτε στις παγκόσμιες δεξαμενές μοσχευμάτων, πάντοτε με γνώμονα την ιστοσυμβατότητα (αντιγόνα HLA) για την όσο το δυνατόν καλύτερη απορρόφηση του μοσχεύματος και αποφυγή μιας παρατεταμένης ανοσολογικής αντίδρασης που μπορεί να οδηγήσει και σε απόρριψη του μοσχεύματος από τον λήπτη.
Σε περιπτώσεις όπου η αυτόλογη μεταμόσχευση ενδείκνυται (λέμφωμα, μυέλωμα), τα περιστατικά σήμερα αντιμετωπίζονται με μοσχεύματα αιμοποιητικών κυττάρων που προέρχονται το περιφερικό αίμα και μυελό των οστών του ασθενή, εξασφαλίζοντας έτσι τη ποιότητα του μοσχεύματος εφόσον η επεξεργασία του είναι άμεση, σε πραγματικό χρόνο και με τα ισχύοντα πρωτόκολλα πρακτικής και δεν έχει υποστεί την διαδικασία της κρυοσυντήρησης, η οποία μπορεί όταν δεν τελείται σωστά μπορεί να φθείρει ή ακόμη και να αχρηστεύσει το δείγμα. Οι δημόσιες τράπεζες τηρούν κατά κανόνα αυστηρότερα κριτήρια για την αξιολόγηση της καταλληλότητας των μονάδων για μελλοντική χρήση και αυστηρότερες προδιαγραφές επεξεργασίας και φύλαξης του δείγματος, εφόσον έχουν λάβει τις σχετικές πιστοποιήσεις ώστε να μπορούν να μετέχουν στις παγκόσμιες δεξαμενές, ενώ υποβάλλονται και σε τακτούς ειδικούς ελέγχους που εξασφαλίζουν την αξιοπιστία τους.
Επιπρόσθετα, η χρήση των βλαστικών κυττάρων για κατευθυνόμενη ανάπλαση κατεστραμμένων ιστών, θεραπεία ασθενειών και παθήσεων, ακόμη και για την αντιμετώπιση του καρκίνου, είναι μια πολυπόθητη και ιδανική εξέλιξη για την ιατρική επιστήμη χωρίς όμως να υπάρχουν ενδείξεις ότι τέτοιες πρακτικές θα είναι άμεσα εφαρμόσιμες αφού είτε βρίσκονται σε στάδιο περαιτέρω διερεύνησης και κλινικής δοκιμής, είτε αποτελούν μακρινούς στόχους για τους οποίους θα πρέπει να κατακτηθούν πολλά επιστημονικά πεδία ώστε να εφαρμοστούν.
Αξίζει να σημειωθεί να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων που αντιστοιχεί στο 70% περίπου των ασθενών με νοσήματα του αίματος, όπως λευχαιμίες, σοβαρές αναιμίες και άλλες συγγενείς ή επίκτητες ασθένειες, που χρήζουν μεταμόσχευσης αιμοποιητικών κυττάρων δεν διαθέτουν ιστοσυμβατό δότη στην οικογένειά τους. Η μόνη ελπίδα αυτών των ανθρώπων έγκειται αποκλειστικά στην εύρεση μοσχευμάτων μέσω των παγκόσμιων δεξαμενών, ενώ έχουν αναφερθεί και περιστατικά οικογενειών που ενώ είχαν προβεί σε ιδιωτική φύλαξη βλαστικών κυττάρων, χρειάσθηκε να αναζητήσουν μόσχευμα από δωρητή ή συμβατό μη συγγενή δότη, αφού δεν ενδεικνύονταν η αυτόλογη μεταμόσχευση.
Η αλτρουιστική πράξη και πολύτιμη συμβολή της δωρεάς ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε δημόσιες τράπεζες για αλλογενή μεταμόσχευση σε ιστοσυμβατό ασθενή, ενθαρρύνεται από πολυάριθμους ερευνητικούς και κυβερνητικούς οργανισμούς ανά τον κόσμο και προωθείται μέσω της Κοινοτικής νομοθεσίας. Σε εθνικό επίπεδο ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων, η Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία και η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής κατακρίνουν την πολιτική λειτουργίας των ιδιωτικών τραπεζών και ενθαρρύνουν ανοικτά την συνεισφορά και δωρεά για το συνάνθρωπο, ως τη μόνη ουσιαστική επιλογή για την ωφέλιμη χρήση των βλαστικών κυττάρων από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα.
Η ιδέα της ιδιωτικής φύλαξης παρέχει ένα αίσθημα ασφάλειας στους γονείς, όμως σίγουρα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα μέχρι σήμερα διαμορφωμένα όρια των ιατρικών εφαρμογών, οι περιορισμοί στην χρήση των βλαστικών κυττάρων καθώς και το χρονικό πλαίσιο κλινικής εφαρμογής των πιθανών χρήσεων που βρίσκονται υπό έρευνα. Η συλλογή και φύλαξη των μεσεγχυματικών κυττάρων από τον ομφάλιο λώρο αποτελεί κατά κάποιο τρόπο «επένδυση» στην ιδέα ότι σε 20 χρόνια που είναι και ο χρόνος διατήρησής τους, θα υπάρχει τεκμηριωμένη και ασφαλή ιατρική εφαρμογή για την χρήση τους στην αναγέννηση και ανάπλαση ιστών και χόνδρων για την θεραπεία διάφορων παθήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα κάθε ιατρικής περίπτωσης, η κατευθυνόμενη/ιδιωτική φύλαξη θα πρέπει να εξεταστεί μόνο σε περιπτώσεις οικογενειών με σπάνια νοσήματα ή με άμεση ανάγκη ομφαλοπλακουντιακού αίματος για κάποιο μέλος της.
Η μοίρα των βλαστικών κυττάρων που μπορούν να συλλεχθούν κατά τον τοκετό αποτελεί σίγουρα μια καθαρά προσωπική επιλογή και έγκειται στην προσωπική κρίση του καθενός μας, είναι κρίσιμη όμως η σωστή αξιολόγηση των πληροφοριών και των πηγών τους καθώς και η αναζήτηση ειδικευμένων επαγγελματιών για σωστή και επιστημονικά τεκμηριωμένη καθοδήγηση.
Posted in: βλαστοκύτταρα