Η Γεωργία Λεζέ, μαία του all4baby (πρότυπου κέντρου μαιευτικής φροντίδας) και σύμβουλος IBCLC θηλασμού, μας αναλύει πλήρως το θέμα “ίκτερος” στα μωρά, κυρίως τα νεογέννητα. Οι πρώτες ώρες ζωής του μωρού σου είναι γεμάτοι προκλήσεις και νέες πληροφορίες.
Όσο πιο καλά προετοιμασμένοι και ενημερωμένοι είμαστε για την υγεία του, τόσο πιο αποφασιστικά και ανώδυνα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό που μπορεί να προκύψει. Και αν ο ίκτερος, μόνο στο άκουσμα του σε φοβίζει, σε διαβεβαιώνω πως μετά από αυτό το άρθρο θα σε καθησυχάσω και θα μπορείς πλέον να τον “κοιτάς” κατάματα.
Ο ίκτερος είναι η κίτρινη χροιά του δέρματος που οφείλεται στην εναπόθεση χολερυθρίνης στους ιστούς, στο δέρμα και στους βλεννογόνους. Παρατηρείται στο κεφάλι έως και τη κοιλιά του μωρού σου, ενώ σπανιότερα περιλαμβάνει και τα άκρα. Ο ίκτερος οφείλεται στην ανανέωση του αίματος, που στα μωρά (έμβρυα και νεογέννητα) συμβαίνει κάθε 70 με 90 ώρες. Τα παλιά ερυθρά αιμοσφαίρια στον χρόνο αυτό, διασπώνται, και η αιχμή τους μετατρέπεται σε χολερυθρίνη.
Η χολερυθρίνη είναι η ουσία που προκαλεί τον ίκτερο. Η ποσότητα παραγωγής της σε σύγκριση με τις δυνατότητες του νεογέννητου μωρού σου να την αποβάλλει είναι δυσανάλογες. Έτσι συσσωρεύεται στο σώμα. Στην εμβρυϊκή ζωή ,ο ίκτερος δεν εμφανίζεται παρά μόνο σπάνια καθώς η ροή του αίματος, από και προς τον λώρο είναι επαρκής για την ικανοποιητική αποβολή των προϊόντων διάσπασης της αίμης όπως η χολερυθρίνη, και έτσι αποφεύγεται η συσσώρευση της.
Ίκτερος: Γιατί εμφανίζεται στα νεογέννητα;
Η εμφάνιση ίκτερου στα νεογέννητα είναι πολύ συχνή. Παρουσιάζεται στο 60% και πάνω των μωρών τις πρώτες ημέρες-εβδομάδες μετά την γέννηση. Οφείλεται στους εξής παράγοντες:
- Το μωρό σου, καταστρέφοντας φυσιολογικά το αίμα που είχε στην ενδομήτριο ζωή παράγει μεγαλύτερη ποσότητα χολερυθρίνης (η ουσία που προκαλεί τον ίκτερο) σε σχέση με τις δυνατότητες του να την αποβάλλει. Ο αυξημένος του αιματοκρίτης και οι φυσιολογικές μεταβολές στον τύπο του αίματος του θα το βοηθήσουν να δημιουργήσει συνθήκες καλής οξυγόνωσης στην έξωμήτρια ζωή. Αυτό θα συμβάλλει σημαντικά στον σχηματισμό αυξημένων επιπέδων χολερυθρίνης τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό σου.
- Η κακή δυνατότητα σύνδεσης της χολερυθρίνης με ένζυμα του ήπατος λόγω ανωριμότητας του συστήματος σε σχέση με τον ενήλικα, αποδίδει τα υψηλά επίπεδα της στο σώμα.
- Η χολερυθρίνη αποβάλλεται από το σώμα μέσω του εντέρου και των κενώσεων αυτού. Η διαμόρφωση της χολερυθρίνης σε υδατοδιάλυτη ουσία και η μεταφορά της μέσω του εντέρου, έχουν χαμηλότερο ρυθμό σε ένα μωρό . Τα υψηλά επίπεδα ενός ενζύμου στο έντερο επίσης στέλνουν πάλι πίσω στην κυκλοφορία την χολερυθρίνη και την συσσωρεύουν.
- Στις παραπάνω αιτίες οφείλεται ο φυσιολογικός ίκτερος στα νεογνά που συνήθως εμφανίζεται το τρίτο 24ωρο. Οι αιτίες αυτές αποτελούν ωστόσο και τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη παθολογικού ίκτερου στο μωρό σου.
Ποιοι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε ανάπτυξη παθολογικού ίκτερου;
Εκτός από τις παραπάνω φυσιολογικές αιτίες που φαίνεται πως το μωρό συσσωρεύει χολερυθρίνη στο σώμα και αναπτύσσει τον ίκτερο , υπάρχουν και κάποιοι προδιαθεσικοί παράγοντες που ενισχύουν περισσότερο τις συνθήκες αυτές και προδιαθέτουν σε παθολογικής ανάπτυξη ίκτερο. Ο παθολογικής ανάπτυξης ίκτερος μπορεί να ξεπεράσει τις φυσιολογικές τιμές.
Αυτοί ειναι:
- Προωρότητα (μωρό που γεννήθηκε κάτω των 38 εβδομάδων).
- Ασυμβατότητα ομάδας αίματος και Theseus της μητέρας και του μωρού ( όταν το μωρό σου έχει διαφορετική ομάδα αίματος ή διαφορετικό rheseus από εσένα ή όταν η μητέρα είναι rhesus αρνητική).
- Κληρονομικότητα (εάν κάποιο από τα αδέρφια του ή οι γονείς ως μωρά είχαν αναπτύξει ίκτερο στην πρώτη νεογνική ηλικία).
- Έλλειψη ενζύμου g6pd στο μωρό σου(τα μωρά εξετάζονται για την έλλειψη αυτού του ενζύμου με ειδικό τεστ το Guthrie test στην διάρκεια των πρώτων ημερών μετά τον τοκετό σάς).
- Απώλεια βάρους μεγαλύτερη του 10% στην διάρκεια των πρώτων ημερών μετά την γέννηση.
- Εμφάνιση λοίμωξης στην πρώτη νεογνική ηλικία.
- Τραυματικός τοκετός (γρήγορος τοκετός σε χρόνο < 2 ωρών., χρήση βεντούζας, η επείγουσα καισαρική κ.λ.π.)
- Κατάποση αίματος στην διάρκεια του τοκετού από το μωρό σου.
- Σημάδια αιμόλυσης στο σώμα μετά την γέννηση.
- Ιστορικό στην οικογένεια με σύνδρομο Gilbert.
- Όχι καλή σίτιση του μωρού είτε με μπουκάλι, είτε από το στήθος.
Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές του ίκτερου για το νεογέννητο μωρό σου;
Ανέτρεξε στο παρακάτω γραφήματα που αντιστοιχεί την ηλικία του μωρού σου, με τις φυσιολογικές τιμές ίκτερου που αναμένεται να αναπτύξει για την ηλικία του και τις εβδομάδες του. Σημειώνεται ότι μια τιμή δεν σημαίνει από μόνη της κάτι, παρά συνδυάζεται με το ιστορικό του μωρού σου και φυσικά την ηλικία του και την γενικότερη κατάσταση του.
Πώς μετράται ο ίκτερος του μωρού σου και ποτέ;
Ο ίκτερος του μωρού σου μετράται υπολογίζοντας την χολερυθρίνη του αίματος. Μπορεί να γίνει είτε με διαδερμική εξέταση, είτε με εξέταση αίματος με δειγματοληψία που γίνεται στην πατούσα του. Συνήθως η δειγματοληψία αυτή γίνεται στο δεύτερο με τρίτο 24ωρο. Μπορεί όμως, σε σπάνιες περιπτώσεις και κατά περίπτωση, να πραγματοποιηθεί και νωρίτερα του πρώτου 24ωρου ή αργότερα. Ένα μωρό μπορεί να κάνει έλεγχο για ίκτερο ακόμη και 8 εβδομάδων όταν παρουσιάζονται ή επιμένουν τα συμπτώματα. Ο παιδίατρος σου μπορεί να σου συστήσει πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για την εξέταση του ίκτερου και την επανεξέταση όταν παρουσιάζεται η ανάγκη.
Ίκτερος: Τι να κάνεις για να τον αποφύγεις στο μωρό σου;
Οι παρακάτω ενέργειες θα σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τον ίκτερο του μωρού σου ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες :
- Ξεκίνησε άμεσα την σίτιση του μωρού σου με θηλασμό, από την πρώτη κιόλας ώρα μετά την γέννηση του.
- Θήλασε αποκλειστικά και απεριόριστα το μωρό σου, σύμφωνα με τις ανάγκες του και την ηλικία του.
- Αν το μωρό σου πιστεύεις πως δεν θηλάζει καλά ή θηλάζει λίγο ή πολύ αραιά ή οι θηλαστικές του κινήσεις δεν είναι ρυθμικές, ζήτησε άμεσα βοήθεια για τον θηλασμό από την μαία ή τον σύμβουλο θηλασμού σου. Εάν το μωρό σου δεν θηλάζει καθόλου ή θηλάζει λίγο πατήστε εδώ για να διαβάσετε γενικές οδηγίες.
- Μην δώσεις στο μωρό σου χωρίς ένδειξη ή ιατρική σύσταση ξένο γάλα ή χαμομήλι ή ζαχαρόνερο.
- Δώσε έμφαση στον τρόπο που θηλάζει το μωρό σου ακόμη περισσότερο εάν βλέπεις πως ο θηλασμός δεν εξελίσσεται ομαλά.
- Ανταποκρίσου άμεσα στα σημάδια πείνας του μωρού σου πριν ακόμα κλάψει, έτσι ώστε να έχεις την βέλτιστη ανταπόκριση από το ίδιο.
Εάν διαπιστώσεις πως στο ιστορικό σου υπάρχουν κάποιοι προδιαθεσικοί παράγοντας ανάπτυξης ίκτερου, που αναφέρθηκαν παραπάνω, φρόντισε ακόμη περισσότερο για την εντατικότερη σίτιση του και εφάρμοσε επαρκώς τις βασικές αρχές του θηλασμού(απεριόριστος-κατά βούληση θηλασμός)
